Odwiedzin na stronie:960048
Obrazek

Dziś jest: 19 Marzec 2024, Wtorek

Żydzi Krzczonowscy

 W  Krzczonowicach przed II wojną światową mieszkały 4 rodziny żydowskie.Wszyscy mieszkali w Dole. Dwie rodziny mieszkały w oddzielnych chałupach, a dwie pozostałe w jednej, ich mieszkania były przedzielone korytarzem.

Byli to:

1) Hersiek, jego żona Ruhla, która była córką Dawida. Mieli dwie córki o imieniu Lipka oraz Celcia (lub Cyncia). Zajmowali się skupowaniem mleka od chłopów, które następnie zawozili do mleczarni do Ostrowca Św. Stąd nazywano ich mleczakami lub mleczarzami.

2) Dawid  oraz jego żona Blima - zajmowali się handlem - prowadzili sklep. Dawid zmarł przed wyjściem wszystkich współbraci w ostatnią podróż. Mieszkali na miejscu Łabuzów. Chałupa ta już nie istnieje, została rozebrana.

3) Mosiek  Pelerman oraz jego żona. Zajmowali się razem z Herśkiem skupowaniem mleka. Mieszkali w domu w którym później mieszkali p.Koty. Chałupa już nie istnieje, została rozebrana.

4) Senderek Mortek oraz jego żona oraz dwaj synowie Mendel i Szima. Był szewcem i mieszkali w jednej chałupie z Mośkiem, ich mieszkania przedzielał korytarz.

A tak wspominał w marcu 2011 r.czyli po ok. 70 latach, krzczonowskich Żydów ale również ćmielowskich i ostrowieckich jeden z mieszkańców Krzczonowic:

"Jedna rodzina miała gospodarstwo rolne, pracowali tak samo jak my, orali, siali i zbierali.

Druga rodzina zajmowała się odstawą mleka do Ostrowca z tego żyli. Był to Mosiek.

Trzecia rodzina miała sklep.

Czwarta rodzina zajmowała się szewstwem.

Była taka rodzina najszlachetniejsza. Hersiek nie miał wyglądu Żydka, miał wygląd Polaka.

Spokojni byli, obcowali, pieniędzy pożyczali. Nie było żeby komuś się cóś stało. Oni woleli nam ustępować.

U jednej rodziny, tu gdzie Gutek mieszka, to byłem nawet na weselu żydowskim jako gość. Mama szła oglądać to wesele to i ja poszedłem i Żydzi nie byli przeciwni. Panna młoda siedziała w fotelu bogato wyścielonym, orkiestra grała i do pewnego czasu były przyśpiewki, częstowali ciastem naszych ludzi a później podobno poszli i wzieli ślub, poszli na kupkę gnoju i tłukli szkło.

 Któregoś dnia przyszli Niemcy, pamiętam ten dzień,zabrali do Ćmielowa, wsadzili na pociąg i skończyło się z Żydkami.

Pędzili na piechote przez Krzczonowice tędy koło Kowalskiego( red.- folwark) Żydów z Iwanisk, Opatowa.Tak ludzie wychodzili i patrzyli. Starych jak upadł to Niemcy go dokończyli.

Ci Żydzi z Krzczonowic to nie byli bogaci ale np. w Ćmielowie można było spotkać bogatszych. W Ostrowcu, jak pamiętam z Ojcem chodziłem, Żyd nazywał się Racimora.Miał bardzo bogaty sklep z odzieża i innym odzieniem. Tak wyglądało, że i Niemców się nie bał. Tak było., że na początku wojny normalnie handlowali. Racimora to był bogacz.Pamiętam jego wygląd. W Ostrowcu było ich wielu. W Ćmielowie też byli Żydzi w kulturze utrzymane, ładnie utrzymane, Polacy z nimi gadali.

Według jednych źródeł Żydzi dostali powiestke (wezwanie) od Niemców i poszli sami na piechotę do Ćmielowa, a według innych źródeł przyjechali po nich sami Niemcy i popędzili do Ćmielowa. Przeczuwając sytuację swój skromny majątek (meble ,rzeczy) rozdali sąsiadom. W Ćmielowie dostali się do getta, a stamtąd prawdopodobnie do niemieckiego obozu zagłady w Treblince koło Lublina, a stamtąd już tylko do nieba przez komin.

Taki był ich los, który zgotował im "cywilizowany, kulturalny naród niemiecki".

Było to prawdopodobnie w 1942r.

Według Nowej Encyklopedii PWN z 1995 r. wydanie 1 tom 1 str. 859 pod hasłem "Ćmielów" jest napisane:

"w okresie okupacji niemieckiej 2 hitlerowskie obozy pracy przymusowej dla Żydów założonych w 1942r. - getto (większość więźniów wywieziona do obozu zagłady w Treblince)".

Według naszych wyliczeń na stracenie przez Niemców poszło z Krzczonowic 11 Żydów to jest:

  • od Herśka - 4 osoby
  • od Dawida - 1 osoba (Dawid zmarł wcześniej)
  • od Mośka Pelermana - 2 osoby
  • od Mortka  Senderka - 4 osoby

CZEŚĆ     ICH     PAMIĘCI

 

 

 

Kalendarium zagłady Żydów - Holokaustu

w obwodzie Opatów  AK

1939-1945 

 

 

L.p

Data

Wydarzenie

 

 

Zabici

Wywiezieni do obozów koncentracyjnych

 

 

 

 

 

1

 

 

 

 

2

 

 

 

 

 

 

3

 

4

 

5

 

 

 

 

 

 

6

 

 

7

 

8

 

 

 

 

 

9

 

 

 

10

 

 

 

 

 

 

11

 

12

 

 

 

 

10 wrzesień

niedziela

 

 

 

Grudzień

 

 

 

 

 

 

10 marzec

 

lipiec

 

Grudzień

 

 

 

 

 

 

13 marzec

 

 

27 marzec

 

 

Kwiecień

 

 

 

 

 

maj

 

 

 

1 czerwiec

 

 

 sierpień

wrzesień

 

 wrzesień

 

 wrzesień

 

 

 20 październik

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Listopad

 

 

 

 

 

 

styczeń

 czerwiec

 

 -------------

 

 

 1939-1945

 

 

 

                               

1939

 

 

 

Spędzenie w Opatowie na plac ok. 1000 mężczyzn Polaków i Żydów

W Ostrowcu rozstrzelani Żydzi

 

 

Sprowadzenie do Ostrowca i Ożarowa 2400 Żydów z Poznańskiego i Włocławka

 

 

 1940

Liczba Żydów na ten dzień według statystyk niemieckich na terenie powiatu opatowskiego wynosiła 43511 osób

Zastrzelenie Stefana Zajcewa w Jakubowicach

 

Wysiedlenie z Radomia do powiatu Opatowskiego kilkuset Żydów 

 

1941

 

Do Ostrowca przybył transport  1000 Żydów z Wiednia

 

Do Ostrowca przybywa kolejny transport  1000 Żydów z Wiednia

Przybywali też uchodźcy Żydowscy z terenów zajętych przez Niemców ,co do ilości – brak danych

 

Powstaje pierwsze getto  na terenie powiatu Opatowskiego w Ostrowcu oraz w Opatowie

 

        1942

Wywiezienie Żydów z Waśniowa

Na terenie powiatu Opatów powstaje 17 gett i do nich przeprowadzono koncentracje Żydów. Są to miejscowości : Ostrowiec, Opatów, Sandomierz, Staszów, Zawichost, Bogoria, Ćmielów, Denków, Iwaniska, Klimontów, Koprzywnica, Kunów, Łagów, Osiek, Ożarów, Połaniec, Raków.

 

600-800 Żydów wywieziono z getta w Opatowie na roboty m.in. do Starachowic

 

Rozstrzelano 8 Żydów w Opatowie

 

Wywiezienie Żydów z Częstocic

 

 

Likwidacja o świcie getta w Opatowie przez oddział złożony z Niemców i Ukraińców, Żydów pognano na stację do Jasic i stamtąd do Treblinki.

Likwidacja w podobny sposób i w podobnym czasie gett :

 -Bogoria                                                                                             

- Ćmielów 

- Denków

- Iwaniska

 - Kunów

 -Klimontów

  -Koprzywnica

  -Łagów

  - Ostrowiec

  -Ożarów

  - Staszów ( 7 listopada )

 

Rozstrzelanie kilku ukrywających się Żydów w Opatowie

Wymordowanie pozostałych Żydów ze starej elektrowni w Opatowie

                                           

                                  1943

Wywiezienie Żydów z tzw. wtórnego Getta z Ostrowca

 

 ---------------------------------------------------------------------

 

 

W czasie całej okupacji niemieckiej zamordoqwano i wywieziono do obozów zagłady w Treblince i Bełżcu z całego ówczesnego powiatu opatowskiego ( razem pow. Opatowski i Sandomierski )

     

     

 

 

        

1

 10

      

     

 

    --

 

 

 

 

 

 

 --

 1       

 

     --

 

 

 

 

 

 

     --

 

 --   

 

     --

 

 

  --

 

 

  

 

 --

 

 

 

 --

  

   

 

 --

 

    8

 

 --

 

 

 

 ~300

 

     

 --

 

 --

 --

 --     

 --

 --

--

 --

    --

     --

     --

    

  ~5

    

  bd.

   

   

  

 

 

  --

 

  -----  

 

 

 325

 

 

 

   

 

 

 

 

 

   

         

         

         

 

  

          --

         --

 

        --

 

      --

 

 

 

 

 

 

    --

    --  

 

   --

      

 

      

 

 

 

  --

 

  --

      

 --

 

 

   --   

 

   --

 

 

 ~ 300

 

 

 

  --     

 

 

 

 

   --    

 

  --

 

  ~370

 

  

 

  6500     

 

   

~600

 

 ~900

 ~500 

 ~1600

 ~500 

~4000

 ~1600

 ~2000

 ~11000

 ~4500

 ~6000

 

   --

 

      --

 

    

 

 

 

 ~3150

 

 ----------------------

    

 

 37300