KRZCZONOWICE - to tajemnicza i niecodzienna nazwa.

Niecodzienna - bo jak na małą wieś przystało , takich nazw  powinno być bardzo dużo jak na  istnienie w Polsce ponad 56 tysięcy wsi , ale takich wsi jest tylko 2 (słownie: dwie ), tj nasza wieś w gminie i parafii Ćmielów i powiecie Ostrowiec Św.( a przed 1998 r. w powiecie Opatów ) oraz druga w powiecie Staszów za Opatowem.Innych o takiej nazwie w Polsce nie ma !

Tajemnicza - bo całe dotychczasowe życie nie pozwalało nam rozwikłać zagadki, co to słowo

                     " KRZCZONOWICE "

może oznaczać. W innych nazwach jak np.Opatów, Sandomierz, choćby Trębanów, a wcześniej Trębaczów, Grocholice sprawa jest dosyć prosta, natomiast w przypadku

                              " Krzczonowic"

klucz do wyjaśnienia tej zagadki wydawał się nie do znalezienia.

 Pomogło olśnienie, chwila. Otóż naprowadziło nas na to, słowo chrzest, chrzczony, ochrzczony.  U nas na wsi mówiło się, że ktoś był okrzczony lub że był krzczony. Stąd już blisko do rozwiązania naszej zagadki, wystarczy dodać końcówkę -owice do słowa krzczony – owice i mamy nazwę

                              KRZCZONOWICE

Być może, że dawno, dawno temu dziecko jakiegoś księcia lub biednego chłopa było umierające, sprowadzono księdza, który go ochrzcił i dziecko ozdrowiało. Na tę cześć zaczęto wieś nazywać                     

                        KRZCZONOWICAMI

Jest to jedna z wersji, może ktoś wymyśli inną ?

Powyższa wersja powstania nazwy jest wersją autorską autora strony ( KG ). Jest to wersja w uzasadnieniu intuicyjna, amatorska ale dalej aktualna.

Jednak nieodparta chęć pogłębienia tego tematu, pokierowała mną siła do prowadzenia dalszych poszukiwań i badań.To uporczywe dążenie do celu, doprowadziło mnie do ponad 100 letniej  publikacji bo z grudnia 1896 r. pt. " Rycerstwo Polskie wieków średnich " autorstwa Dra Franciszka Piekosińskiego c.k. Profesora Uniwersytetu Jagielońskiego wydanej przez Wydawnictwo Akademii Umiejętności w Krakowie z funduszu ś.p. Józefa Curzydły.

W publikacji tej przeczytałem:

" Przejdźmy więc teraz w alfabetycznym porządku do nazwy tych miejscowości, które w sobie imiona rycerstwa - szlachty kryją i wydobędzie z nich te imiona nieznanych nam z innych źródeł rycerzy polskich z XII wieku".

W dalszej części pod literą " K " widnieje zapis :

KRZCZONOWICE, pow. Opatowski, parafia Ćmielów,  Krzcząta ( Krzcięta ) I, II, III.

 

Wynika z tego jednoznacznie, z badań naukowców, że nazwa naszej wsi wywodzi się od imienia rycerza średniowiecznego z XII w.  KRZCZĄTA lub KRZCIĘTA, który tutaj mieszkał. Tak to w średniowieczu było, że miejscowości brały swoje nazwy od imienia właściciela ale również miały inne pochodzenie np. topograficzne czyli związane z położeniem. A więc nazwa ta ewoluowała od bezpośredniej nazwy imienia swego właściciela a więc KRZCZĄTA , KRZCZĄTAWICE i dalej zgodnie z wiekowymi zmianami na przestrzeni 1000 lat aż po dzisiejsze KRZCZONOWICE.

Ciekawe w którym miejscu naszej wsi nasz potomek mieszkał ? , może w Świnim Dole ? , bo przecież właśnie tam są prowadzone wykopaliska archeologiczne potwierdzające, że miejsce to było zamieszkałe już

- 5000 lat temu ( siekierki krzemienne ),

- 2000 lat temu ( momety rzymskie ) a więc dlaczego by nie

- 1000 lat temu ( mieszkał tu chyba nasz rycerz KRZCZĄTA) 

- 1000 lat później a więc dzisiaj w 2010 r. miejsce to jest stale zamieszkałe

Może prowadzone badania archeologiczne a przede wszystkim  archeolog z Muzeum w Krzemionkach Opatowskich Pan mgr  Artur Jedynak uwzględni moje " odkrycie " i nakieruje je na szukanie zabudowań NASZEGO KRZCZONOWSKIEGO ŚREDNIOWIECZNEGO RYCERZA !!!

Tak więc możemy być dumni drodzy Krzczonowiacy , że mieszkaliśmy i mieszkacie w tak starej wsi , której nazwa sięga wczesnego średniowiecza to jest XII wieku !!!

Nie powali nas na kolana swoim pochodzeniem ani Opatów (1189 r.), Ćmielów ( XIV w. ), Przeuszyn (XV w. ), Grocholice ( 1460 r.) czy nawet Ostrowiec Św. ( XIV w. ). Opracował KG 27.08.2009 r.

A co na temat naszej wsi Krzczonowice wiedzą historycy i jezykoznawcy?

Najdawniejsza wzmianka o wsi Krzczonowice w województwie świętokrzyskim w powiecie Ostrowieckim , dawniej Opatowskim, w gminie Ćmielów pochodzi z wieku XII, z 1131 roku i brzmi

CRISTONOUCI

Zapis pochodzi z kopii dokumentu z 1131 roku zamieszczoego w I tomie Kodeksu dyplomatycznego Małopolski ( źródło, w 4 tomach, wydane przez F. Piekosińskiego w Krakowie w latach 1876- 1905).

Kolejne zapisy historyczne nazwy wsi są następujące:

CRCZONOUICZE Z 1372 ROKU

KRCZONOWICZE Z 1398 ROKU

KRZCZONOWICZE Z 1404 ROKU

KRZCZONOWYCZE Z 1470-80 ROKU

KRCZONOWYCZE Z 1508 ROKU

KRSCZONOWYCZE Z 1529 ROKU

KRCZONOWICZE Z 1578 ROKU

KRZCZONOWICE Z 1827 ROKU 

I W TEJ FORMIE NAZWA FUNKCJONUJE DO DZIŚ  I  OBY TAK BYŁO PRZEZ NASTĘPNE 1000 LAT !

Można porównać również zapisy w książce pt.Nazwy miejscowe Polski.Historia. Pochodzenie. Zmiany. Pod redakcją K.Rymuta, Kraków 2003, tom V strona 380.

Nazwa wsi zatem brzmiała początkowo, CRISTONOUICI a ostatecznie KRZCZONOWICE i została utworzona od nazwy osobowej KRSZCZON, KRZCZON ( notowana w słowniku etymologicznyo- motywacyjnym staropolskich nazw osobowych, w tomie II na stronie 26) za pomocą sufiksu ---owicy, a następnie - owice.

Nazwa pierwotnie oznaczała miejscowość należącą do KRSZCZONA, KRZCZONA.

Nazwa osobowa KRSZCZON ,KRZCZON wywodzi się od nazwy osobowej pochodzenia chrześcijańskiego, porównaj staropolskie CHRSZCZON, KRSZCZON, a ta od łacińskiego

CHRISTIANUS czyli WYZNAJĄCY  WIARĘ  CHRZEŚCIJAŃSKĄ

PS.W latach 60. XX wieku na tablicy biało- czerwonej budynku Szkoły Podstawowej oznajmiającej , że tutaj znajduje się ta właśnie szkoła prawdopodobnie z niechlujstwa urzędnika gminy albo wykonawcy tablicy pojawiła się nazwa KRZCZANOWICE.